Aardrijkskunde
 
(Advertentie)
(Advertentie)

Na de watersnoodramp van 1 februari 1953 gebruikten de plaatselijke bevolking en vissers hun boten om mensen te redden. Ook andere landen schoten te hulp.

Na de watersnoodramp van 1953 werden de dijken in Zeeland versterkt met de Deltawerken. Hierdoor zijn mensen in Zeeland nu veilig tegen zeewater, maar als de zeespiegel door klimaatverandering gaat stijgen kan het weer gevaarlijk gebied worden.

Hoogwater en noordwesterstorm. Een watersnoodramp overvalt het zuidwesten van Nederland. Hoe kon dit gebeuren?

(Advertentie)

Aflevering uit de serie Het Klokhuis maakt geschiedenis. Op 1 februari 1953 voltrekt zich een ramp in Nederland. Tijdens een storm, in combinatie met een springvloed, breekt een aantal dijken door.

1.1 Watersnoodramp 1953 - De dijken breken door

Door een storm in combinatie met springvloed, kunnen de Nederlandse dijken op 1 februari 1953 de zee niet langer tegenhouden. De dijken breken door en een deel van Nederland loopt onder water. Oma was toen 9 jaar en vertelt haar verhaal.

Golven spoelen over de dijken en huizen worden meegesleurd door het water: de watersnoodramp maakt in 1953 van Nederland een rampgebied.

Zeeland 31 januari 1953. Het stormde vreselijk. Toch waren de meeste mensen gewoon rustig naar bed gegaan. Zij werden in hun slaap overvallen door een zware stormvloed.

(Advertentie)

De stormvloed van 1 februari 1953 overspoelde grote delen van Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden. Hulp kwam, maar voor velen te laat. Bob hoort op de radio de rampberichten. Hij maakt zich zorgen over zijn familie. Hoe zou het gaan met Pieter? Zij wonen in het rampgebied. Ze bellen, maar de telefoon wordt niet opgenomen.

Kom naar Zeeland, een hele dag genieten van zeedieren, spetterende attracties en alles van de Deltawerken zien! Deltapark Neeltje Jans is gelegen op een toplocatie midden in de zee, omgeven door de prachtige Zeeuwse natuur.

Op de Klokhuis Werelderfgoeddag werd De Oosterscheldekering verkozen tot Het Klokhuis Werelderfgoed. Vincent uit Aardenburg nomineerde de stormvloedkering, omdat deze ons tegen het zeewater beschermt.

Duinen zijn niet alleen mooi om doorheen te wandelen. Ze zijn ook erg belangrijk als bescherming tegen de zee en als filter van ons drinkwater.

(Advertentie)

Toen de Zuiderzee het IJsselmeer werd, kon nieuw land worden drooggelegd. Land werd gemaakt uit zee. Zo ontstond de jongste provincie van Nederland: Flevoland. Het is nu een drukke provincie met steden als Almere, Lelystad en Emmeloord.

1.3 Leven onder de zeespiegel [Nederland]

Bijna de helft van ons land zou onder water komen te staan als er geen duinen of dijken waren. De watersnood van 1953 herinneren veel Nederlanders en vooral Zeeuwen zich nog goed. Veel doden heeft die ramp gekost. Sommigen weten goed hoe gevaarlijk het wonen onder de zeespiegel is. Grote dijkwerken worden aangelegd om een dergelijke ramp te voorkomen.

Zonder duinen en dijken zou een groot deel van West-Nederland onder water staan. Onze dijken hebben er zelfs voor gezorgd dat we nu kunnen wonen op gebied dat eerst zee was.

Als door aangespoelde zeeklei nieuw land is ontstaan, wordt er geprobeerd dit land te behouden. Het nieuwe land wordt afgeschermd van de zee door middel van een dijk.

Ooit was het IJsselmeer een zee: De Zuiderzee. Rondom de zee lagen overal vissersdorpen. Door overstromingen, besloot de regering de Zuiderzee te dichten. Het werd een meer, waarin grote stukken land zijn drooggelegd. Een nieuwe provincie ontstond: Flevoland. En de vissers? Die verdwenen in fabrieken.

Een dubbel gevoel: Voor de mensen in Bangladesh is water zowel vriend als vijand. Soms is het hun redding, en soms hun dood.

Vandaag is het Landelijke Appelplukdag, dus Het Klokhuis moet wel over appels gaan! Hoe maak je van appels appelsap? Margreet helpt in de boomgaard een handje met plukken en ziet daarna in de fabriek hoe van de appels sap wordt gemaakt. Dat is wel even iets anders dan een appeltje voor de dorst schillen.

Carlijn en Pepijn nemen een kijkje op de bloemenveiling in Aalsmeer.

Ieder kind doet wel eens een klusje zoals afwassen of de krant rondbrengen. Maar dat is geen kinderarbeid. Met kinderarbeid wordt bedoeld dat kinderen die veel te jong zijn werken bij een baas die ze slecht betaalt en slecht behandelt. Dit gebeurt nog steeds in arme landen. Kinderarbeid kwam vroeger ook in Nederland voor. Hoe kwam daar toen een eind aan?

Nu zijn er regels in ons land die kinderarbeid verbieden. Vroeger was dat niet zo. Kinderen werkten lange dagen in vieze, stinkende fabrieken.

De Grebbeberg en de St. Pietersberg zijn geen echte bergen, maar heuvels. De meeste heuvels liggen in Zuid-Limburg. Daar ligt ook de Vaalserberg, 322 meter hoog.

De hoogste heuvels van Nederland vind je in het Zuiden van Limburg. Hoe zijn deze ontstaan?

Zuid-Limburg staat bekend om de grotten. Eigenlijk zijn het geen echte grotten, maar door mensen gemaakte gangen om kalksteen te winnen. Er zijn wel 22.000 gangen en samen hebben die een lengte van 240 kilometer. Waar is al dat kalksteen gebleven?

In Zuid-Limburg vinden we hellingen. Soms zelfs hele steile. Dit is niet handig voor de landbouw, maar toch zijn er veel akkers. Dat komt door de grondsoort loss. Deze is alleen daar te vinden.

Klik op de afbeelding om naar de Startpagina te gaan.

In Limburg bestaat de ondergrond voor een groot gedeelte uit mergel. Waaruit bestaat mergel?

Ongeveer 70 miljoen jaar geleden lag het grootste deel van wat nu Nederland is, op de bodem van een binnenzee, de Krijtzee. Alle schelpen uit die zee zijn op de bodem terechtgekomen en vormden een laag kalksteen. Deze kalksteen komt bijna overal in Nederland voor, maar alleen in Zuid-Limburg zit deze niet zo diep onder de grond en is dus gemakkelijk te winnen.

In West-Europa had je vroeger veel steenkoolmijnen. Mijnwerkers haalden steenkool uit de bodem. Het werd gebruikt voor bijvoorbeeld licht. Het was zwaar en gevaarlijk werk. Inmiddels zijn de steenkoolmijnen gesloten.

Wim Schoenmaeker vertelt hoe het was om in een steenkoolmijn te werken.

De zon is onmisbaar voor het leven op aarde. De aarde zou zonder de zon koud, kil en onbewoonbaar zijn. Hoe groot is de zon, hoe werkt de zon en hoe ver staat de zon bij ons vandaan?

Temperatuur verschillen op aarde.

In de winter rij je in het donker naar school, en 's zomers in het licht. Hoe komt dat? Kijk naar deze clip en je begrijpt het.

In Nederland hebben we een gematigd klimaat: niet superkoud, maar ook niet extreem warm.

In Nederland is veel aardgas te vinden; op land en in de zee. We hebben boorplatforms en boortorens nodig om het kostbare gas uit de bodem te halen. Geen gemakkelijke klus, maar goed voor de economie van Nederland.

Hunebedbouwers bouwden met enorme stenen hun graven. Hoe dat precies ging, weten we niet. In die tijd kon men nog niet schrijven. Maar we denken dat het zo ging...

Canonclip 25: Eise Eisinga Invalshoek animatiefilm: Kort overzicht van het leven van Eise Eisinga. Invalshoek gesprekken met de kinderen: Mysterie van de sterren en planeten.

In het Friese Franeker kun je het oudste nog werkende planetarium ter wereld zien. Hij werd aan het einde van de achttiende eeuw gebouwd door Eise Eisinga.

In 1959 wordt in Slochteren een grote hoeveelheid aardgas ontdekt. In korte tijd wordt heel Nederland van aardgas voorzien. Nu worden nieuwe manieren bedacht om net als aardgas energie op te wekken.

Aardgas is ongeveer 300 miljoen jaar geleden al ontstaan. Omdat de werelddelen toen nog met elkaar verbonden waren, lag het Nederland van nu dichter bij de evenaar dan tegenwoordig. Er groeiden dan ook tropische planten. Toen die planten doodgingen, bleven ze op de grond liggen en veranderden langzaam in steenkool. Hierbij kwam gas vrij.

Je kunt aan de oppervlakte niet zien of er diep in de grond aardgas zit. Men heeft na jarenlang onderzoek wel een vermoeden, maar dat is niet genoeg. Daarom voert men seismologisch onderzoek uit. Dat is onderzoek dat met geluidsgolven werkt.

Op de zeeklei groeit graan, heel veel graan. Het wordt met grote machines geoogst. Dan houdt de boer tarwe en stro over.

Om het gas bij alle huishoudens te laten komen, is er in Nederland een netwerk van leidingen aangelegd: 11.500 kilometer in totaal. Dat is ongeveer vier keer zo veel als alle wegen bij elkaar. Vanuit deze hoofdleidingen komt het in kleine leidingen terecht. Door elke straat loopt wel een gasleiding, die het aardgas bij jou thuis brengt.

In hoogveengebieden werd vroeger veel turf gestoken. Dat betekende dat de veenlaag er in mooie blokken werd uitgehaald en te drogen werd gelegd. Als de blokken droog waren, had je turf. En turf kon je gebruiken als brandstof.

In Drenthe zie je vaak grote hopen met stenen: de hunebedden. Ze liggen daar al duizenden jaren. Waarschijnlijk waren het de graven van belangrijke mensen uit het dorp. We weten het alleen niet zeker.

Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd, kwamen terecht in kampen als Westerbork. Daar moesten ze werken voor de Duitsers, maar er was ook ruimte voor school en sport.

Hélène Petter-Egger (84) en de tweeling Thirza en Andra (16) ontmoeten elkaar op voormalig kamp Westerbork. In de Tweede Wereldoorlog ontving Hélène vanaf deze plek de laatste brief van haar broers, die ze daarna nooit meer terug zou zien. Op het kamp gaat de tweeling samen met hun iPhone op onderzoek uit. Hoe zat dat nou precies in de oorlog? Wat gebeurde er in zo’n kamp? Wat maakt het persoonlijke verhaal van Hélène bij ze los?

Wat draait er allemaal om ons heen in ons zonnestelsel? Zon, planeten, manen, planetoïden en sterren in sterrenstelsels verder weg.

In de zomer is het warm. Dan proberen we onszelf af te koelen. Maar in de winter is het juist weer te koud! Dan houden we onszelf warm bij de verwarming. Gelukkig kunnen we de warmte van de zomer en de kou van de winter een beetje vasthouden. Hoe dat gaat, zie je in deze clip.

In een droge, hete woestijn hebben dieren het erg moeilijk. Toch leven er allerlei dieren, die door hun bouw of gedrag zijn aangepast aan het woestijnmilieu. Dat zie je bijvoorbeeld aan de manier van voortbewegen.

(Advertentie)
(Advertentie)

Als het waait in Nederland, komt de wind meestal uit het zuidwesten. In Midden-Amerika komt hij meestal uit het noordoosten. De wind is van grote invloed op het weer op aarde.

De brug over de Rijn bij Arnhem heeft een grote rol gespeeld bij de bevrijding van Nederland. Het is 1944. Onze bevrijders, de Amerikanen en Engelsen, wilden deze brug innemen, maar het is niet gelukt. De Duitse verdediging was te sterk.

Midden in Nederland liggen hoge heuvels die lang geleden zijn ontstaan. Hoe ontstonden deze heuvels?

Roelofje Compagner draagt klederdracht uit Staphorst. Maar hoe ziet dat er eigenlijk uit?

Oude beelden van de Twentse Textielindustrie.

De Dam is een groot en beroemd plein in Amsterdam. Maar waarom heet dat plein 'De Dam' en hoe is Amsterdam eigenlijk ontstaan?

Stel je bent arm en je hebt een baantje in een grote stad in Peru. Dan heb je een heel moeilijk leven. Want waar moet je wonen?

Amsterdam is gebouwd op palen. In de loop der jaren is het dorp aan de Amstel uitgegroeid tot wereldstad. En de grachtengordel in de stad is in 2010 zelfs uitgeroepen tot werelderfgoed. "Aan de Amsterdamse grachten..."

Canonclip 14: De Beemster Invalshoek animatiefilm: De Beemster is een door mensen gemaakt en ingedeeld landschap. Invalshoek gesprekken met de kinderen: Gebrek aan ruimte.

Aan de rivier de Vecht, tussen Amsterdam en Utrecht, zie je deze mooie, statige huizen staan. Sommige lijken wel paleizen. Vroeger waren dit de buitenhuizen van steenrijke kooplui.

De auto van je vader uit Japan, de benzine waar die auto op rijdt, je nieuwe spelcomputer. Alle spullen die uit het buitenland komen moeten hier eerst natuurlijk gebracht worden. Soms worden spullen gevlogen of met de auto vervoerd. Maar het gaat ook heel vaak met een groot schip. Op de haven van Rotterdam weten ze daar wel raad mee...

De haven van Rotterdam is één van de grootste havens ter wereld. Maar dat is hij niet altijd geweest.

Canon - Rotterdamse haven. Rotterdam is nu de grootste haven ter wereld. Hoe is dat zo gekomen? Bart bezoekt de Nieuwe Waterweg, die zo'n belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de haven.

Canonclip 44: Haven van Rotterdam Invalshoek animatiefilm: Werken in de haven. Goederenaanvoer. Invalshoek gesprekken met de kinderen: Werken in de haven van Rotterdam.

Molens werden vroeger veel gebruikt in Nederland. Maar waarvoor?

Naarden is een oude vestingstad. Bekijk deze clip als je er meer over wilt weten.

Het Naardermeer is het oudste natuurmonument van ons land. Samen met de boswachter trekt Ernst door het beschermde natuurgebied.

Een mammoettanker brengt de aardolie vanuit allerlei landen in de wereld naar de haven van Rotterdam. Zo'n tanker is vier keer zo groot als een voetbalveld, ligt 20 meter diep (flatgebouw van zeven verdiepingen) en er zit ongeveer 20.000 ton olie in. Een hele operatie om die goed in de haven te krijgen. En na twee weken moet er weer een nieuwe tanker komen, want dan is de olie al weer op.

In de haven van Den Helder wordt iedere vrijdag de vis gelost. Hoe ziet dat er uit?

Voordat de vis op je bord terecht komt, heeft het een hele weg afgelegd. Bij de visafslag worden de vissen gesorteerd. Daarna worden ze verkocht op de veiling aan handelaren over de hele wereld.

Om vijf uur ’s ochtends is het spitsuur op de visafslag: er komen veel vissersboten binnen. De vis die gevangen is op zee, moet gesorteerd en verkocht worden. Hoe ziet het er daar uit?

In Rio de Janeiro wonen 6 miljoen mensen. Een deel daarvan woont in de sloppenwijken. Vroeger woonden er Indianen en een tijd lang zijn de Portugezen er de baas geweest.

In de sloppenwijken van Rio de Janeiro wonen veel arme mensen. Er is geen riolering en er wordt geen vuilnis opgehaald. Maar kinderen gaan wel naar school en er wordt fanatiek gevoetbald.

Bart gaat op ontdekkingstocht met correspondente Marjon van Royen en leert alles over het wonen en leven in deze metropool. Ze bespreken o.a. de geschiedenis, het klimaat en de reden voor de intensieve houtkap. Ook het voetbal en de favela krijgen hun aandacht.

Niet iedereen in de wereld heeft het even goed als wij. Beter gezegd: de meeste mensen hebben het veel slechter dan wij. Die moeten zien te leven met maar 1 euro per dag.

In Mexico stad wonen meer dan 25 miljoen inwoners. De miljoenenstad groeit explosief. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de lucht boven Mexico stad verschrikkelijk is vervuild.

Je zult maar in een wijk wonen die helemaal bestaat uit hutjes van karton en ander afval. Hoe komt je daaruit?