Aardrijkskunde
 
(Advertentie)
(Advertentie)

Nederland is verdeeld in bijna 500 gemeenten. Iedere gemeente heeft een raadhuis of gemeentehuis. Daar wordt de gemeente bestuurd. Maar hoe neemt de gemeenteraad een besluit?

Wat doet een burgemeester? Welke taken voert een burgemeester uit?

Wat doe je als je het in je eentje niet redt? Dan zoek je hulp. Dat doen de vrouwen in Kenia ook. Veel van hen gaan bij een vrouwengroep waarmee ze samen op het land werken en de opbrengst eerlijk verdelen. Op deze manier is er genoeg te eten voor het hele gezin en blijft er zelfs geld over.

(Advertentie)

Emmelie's huis ligt lager dan de zee. Haar dorp wordt tegen de zee beschermd door dijken.

Overal in ons land waar het land lager is dan het water, moet er worden gepompt om de polders droog te houden. Vroeger gebeurde dat met molens. Nu wordt er gepompt met gemalen, zoals het Woudagemaal in Lemmer. Het Wouda-stoomgemaal is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Het werkt al sinds 1920 en kan 4000 m3 water per minuut uit de polder te malen. Vroeger werd bij eb het overtollige water op zee geloosd. Dat lukte niet meer vanwege de toenemende inpoldering, ontginning en inklinking van de bodem. Naast het natuurlijke afvoeren waren gemalen nodig om de provincie droog te houden. Het Woudagemaal draagt nu nog steeds bij aan het hele afwateringsstelsel van Friesland. Dit gemaal staat er niet voor de sier. Het moet bijspringen als de Friese boezem te hoog staat. Dan wordt het gemaal onder stoom gebracht. Dat gebeurt nu nog maar een paar keer per jaar. Nienke is hier bij aanwezig en ontdekt meer over de techniek van een stoomgemaal; hoe komt het dat stoom zoveel kracht geeft?

Waar staat het NAP voor en wat betekent dit eigenlijk?

(Advertentie)

Tiendelige serie over de tien door UNESCO erkende werelderfgoederen in Nederland. In deze uitzending de molens in Kinderdijk.

Als door aangespoelde zeeklei nieuw land is ontstaan, wordt er geprobeerd dit land te behouden. Het nieuwe land wordt afgeschermd van de zee door middel van een dijk.

Na de watersnoodramp van 1953 werden de dijken in Zeeland versterkt met de Deltawerken. Hierdoor zijn mensen in Zeeland nu veilig tegen zeewater, maar als de zeespiegel door klimaatverandering gaat stijgen kan het weer gevaarlijk gebied worden.

Na de watersnoodramp van 1 februari 1953 gebruikten de plaatselijke bevolking en vissers hun boten om mensen te redden. Ook andere landen schoten te hulp.

(Advertentie)

Aflevering uit de serie Het Klokhuis maakt geschiedenis. Op 1 februari 1953 voltrekt zich een ramp in Nederland. Tijdens een storm, in combinatie met een springvloed, breekt een aantal dijken door.

Hoogwater en noordwesterstorm. Een watersnoodramp overvalt het zuidwesten van Nederland. Hoe kon dit gebeuren?

2.2 Watersnoodramp 1953 - De dijken breken door

Door een storm in combinatie met springvloed, kunnen de Nederlandse dijken op 1 februari 1953 de zee niet langer tegenhouden. De dijken breken door en een deel van Nederland loopt onder water. Oma was toen 9 jaar en vertelt haar verhaal.

In de 16e en 17e eeuw was er veel behoefte aan brandstof. Omdat gedroogd veen (turf) een goede brandstof is, zijn veel laagveengebieden afgegraven en opgebaggerd. Hierdoor ontstonden er grote plassen in die gebieden en bleef er te weinig landbouwgrond over. Molens moesten ervoor zorgen dat de gebieden weer droog werden gepompt.

 

Molens werden vroeger veel gebruikt in Nederland. Maar waarvoor?

Vanuit de helikopter ziet Bart hoe de Beemster in meer dan vijftig stukjes land verdeeld is. Dit alles gebeurde volgens een strak geometrisch patroon.

Vanuit de helikopter ziet Bart hoe de Beemster in meer dan vijftig stukjes land is verdeeld . Die stukjes polder zijn ruim 400 jaar geleden droog gemalen met behulp van molens.

Natuurrampen zijn vreselijk. Denk maar aan aardbevingen of vulkaanuitbarstingen. In ons land hebben we dáár gelukkig geen last van. Maar Nederland kent wel een ander gevaar: overstromingen! Hoe kunnen we die voorkomen?

In het midden van Nederland liggen veel rivieren. Daar bestaat de grond uit rivierklei. We noemen dit gebied dan ook het rivierkleigebied. Dit landschap is lang geleden al ontstaan. In een tijd dat er nog geen dijken waren. En rivieren op verschillende manieren invloed hadden op het landschap.

In 1995 stonden de dijken in de Betuwe op doorbreken. Gelukkig is het goed afgelopen. Maar om dijkdoorbraken in de toekomst te voorkomen heeft men verschillende maatregelen getroffen...

Aan weerszijden van een rivier liggen vaak 'uiterwaarden' en 'wielen'. Ze zijn ontstaan door de dijken die we langs de rivier hebben gebouwd.

In Nederland hebben we geen vulkanen, aardbevingen of lawines. Maar we moeten wel oppassen dat Nederland niet overstroomt! En zo zijn er meer regio's in de wereld die best gevaarlijk zijn om in te leven.

Een dubbel gevoel: Voor de mensen in Bangladesh is water zowel vriend als vijand. Soms is het hun redding, en soms hun dood.

Aardappels worden machinaal geoogst en verwerkt. Ze moeten goed droog zijn en niet meer te veel zand hebben.

Aardappelen groeien onder de grond. Boven de grond zit wel een plantje. Deze aardappelplant krijgt eerst bloemen en later bessen. In de bessen zitten zaadjes waaruit nieuwe aardappelplanten groeien.

Koeien geven elke dag melk, ook als ze geen kalf hebben. Hoe kan dat eigenlijk?

Lekker zo'n bakje friet met mayonaise. Eigenlijk zijn het gewoon aardappelen. Als de aardappelen geoogst zijn, gaan ze naar de fabriek. Daar worden ze tot mooie frietjes gesneden.

Het rivierkleilandschap bestaat uit hoge en lage delen. Dat zijn de oeverwallen en kommen: Op de oeverwallen wonen de mensen en is de grond geschikt voor akkerbouw en fruitteelt. De kommen dienen vooral als weiland voor veeteelt.

an melk wordt kaas gemaakt. Wil je weten hoe? Kijk dan naar het filmpje.

n de zomer staan koeien in de wei. Maar in het najaar en de winter groeit er minder gras en is er niet genoeg te eten! Dus in het najaar, in november, gaan de koeien op stal.

In Nederland zie je in de zomer veel volle maïsvelden. Meestal wordt deze maïs gebruikt als veevoer. Maar er is ook maïs die we zelf kunnen eten.

Soms gebeurt het nog wel eens dat een boer zijn koeien met de hand melkt. Maar meestal gebeurt het met een volautomatische robot. Die robot voert de koeien, ruimt de koeienpoep op, melkt en controleert de kwaliteit van de melk.

In Nederland leven een heleboel koeien die melk geven. Dat kunnen wij weer lekker opdrinken! In dit clipje kom je van alles over ze te weten.

Op de zeeklei groeit graan, heel veel graan. Het wordt met grote machines geoogst. Dan houdt de boer tarwe en stro over.

Uien zijn erg gevoelig voor vocht. Worden ze nat of vochtig, dan verrotten ze snel. Het is dus belangrijk dat de uien goed drogen. Dat gebeurt een aantal keer tijdens de oogst.

In de fabriek worden suikerbieten in een grote machine verwerkt tot suiker.

Een werkpaard was vroeger hét hulpmiddel van de boer. Hij hielp de boer bijvoorbeeld bij het omploegen van het land...

Boeren moeten veel kosten maken om dieren te verzorgen. Zij stoppen soms duizenden beesten in een stal. Dat doen ze om geld te besparen. Ze kunnen dan het vlees voor minder geld verkopen.

Klik op de afbeelding om naar de Startpagina te gaan.

Dieren op een biologische boerderij worden op een natuurlijke manier verzorgd. Ze zitten niet in kleine hokjes. Ze hebben de ruimte. Maar een beter dierenleven kost wel meer geld.

Katoenen kleding is heel prettig om te dragen. Maar wist je dat er grote gevaren kleven aan katoen ? Dit clipje vertelt je hier meer over. Het laat ook zien dat het anders kan...

In de haven van Den Helder wordt iedere vrijdag de vis gelost. Hoe ziet dat er uit?

Een vis hoort in het water. Sommige vissen leven in zoet water, zoals de karper of de snoek. Andere houden juist van zout water uit de zee, zoals haring, garnalen en haaien.

Hoe komt het dat Schokland vroeger een eiland was en nu niet meer? Maurice gaat met een archeoloog op onderzoek uit en ontdekt dat er honderden scheepswrakken in de bodem zitten!

Ingenieur Lely maakte aan het begin van de twintigste eeuw het plan voor de bouw van de Afsluitdijk.

Toen de Zuiderzee het IJsselmeer werd, kon nieuw land worden drooggelegd. Land werd gemaakt uit zee. Zo ontstond de jongste provincie van Nederland: Flevoland. Het is nu een drukke provincie met steden als Almere, Lelystad en Emmeloord.

4.1 Werkloosheid en armoede in de jaren dertig

De Nederlandse regering wil de mensen weer aan het werk krijgen en bedenkt allerlei projecten die veel werk opleveren.

Ooit was het IJsselmeer een zee: De Zuiderzee. Rondom de zee lagen overal vissersdorpen. Door overstromingen, besloot de regering de Zuiderzee te dichten. Het werd een meer, waarin grote stukken land zijn drooggelegd. Een nieuwe provincie ontstond: Flevoland. En de vissers? Die verdwenen in fabrieken.

Amsterdam is gebouwd op palen. In de loop der jaren is het dorp aan de Amstel uitgegroeid tot wereldstad. En de grachtengordel in de stad is in 2010 zelfs uitgeroepen tot werelderfgoed. "Aan de Amsterdamse grachten..."

De meeste huizen worden tegenwoordig niet meer steen voor steen gemetseld. Er wordt gewerkt met kant-en-klare onderdelen. Ze worden op een dieplader aangevoerd en op de bouwplaats in elkaar gezet. Zien hoe dat gaat? Bekijk de clip!

De stad Utrecht wordt steeds groter. Er worden wijken bijgebouwd die steden op zich zijn. En misschien is de Domtoren straks niet meer het hoogste gebouw van de stad!

Caïro Tower in Egypte.

Egypte Nijlcruise van Luxor naar Aswan met de "MS Kasr el Nil".

In Drenthe zie je nog vaak schapen op de heide. Nu zorgen deze schapen ervoor dat het gras niet te lang wordt. Maar vroeger hadden boeren de mest nodig om hun land te bemesten. Nu kunnen ze daar kunstmest voor gebruiken. In de grond van het dekzandgebied kun je de mest nog goed terugzien.

Op de duinen groeit helmgras. De lange wortels van dit helmgras zorgen ervoor dat het zand niet weggeblazen wordt. Kijk maar eens naar dit proefje...

Sommige duinen zijn afgegraven om zand te winnen, afgeesten. Op deze grond worden nu veel bloembollen geteeld. En dat levert mooie bloembollenvelden op!

Kwelders ontstaan uit zeeklei. Het zijn de gebieden waar telkens een laag zeeklei bovenop komt. Na een tijd gaan op deze grond plantjes groeien en na nog langere tijd is het een weiland geworden.

Zand bestaat korter dan andere delfstoffen zoals aardolie of aardgas. Elke zandkorrel is eigenlijk een steen die afgeschuurd en vermalen is.

Duinen beschermen ons land tegen de zee. Ze zijn ontstaan onder invloed van zee, wind en begroeiing. Hoe dit precies in zijn werk is gegaan, zie je in deze clip.

In het midden van Nederland liggen veel rivieren. Daar bestaat de grond uit rivierklei. We noemen dit gebied dan ook het rivierkleigebied. Dit landschap is lang geleden al ontstaan. In een tijd dat er nog geen dijken waren. En rivieren op verschillende manieren invloed hadden op het landschap.

Het rivierkleilandschap bestaat uit hoge en lage delen. Dat zijn de oeverwallen en kommen: Op de oeverwallen wonen de mensen en is de grond geschikt voor akkerbouw en fruitteelt. De kommen dienen vooral als weiland voor veeteelt.

Elk landschap in Nederland heeft zijn eigen kenmerken. Het stuwwallengebied in het midden van Nederland herken je aan de heuvels, bossen, de heide en... Kijk maar!

Rond het jaar 1000 na Christus zijn mensen in de laagveengebieden gaan wonen. Eigenlijk waren het toen nog moerasgebieden. Dus eerst moest de grond ontgonnen worden. En dat zorgde voor inklinking.

In de 16e en 17e eeuw was er veel behoefte aan brandstof. Omdat gedroogd veen (turf) een goede brandstof is, zijn veel laagveengebieden afgegraven en opgebaggerd. Hierdoor ontstonden er grote plassen in die gebieden en bleef er te weinig landbouwgrond over. Molens moesten ervoor zorgen dat de gebieden weer droog werden gepompt.

 

Heb je wel eens veen gezien? Dan weet je dat het erg nat en drassig is. Dat komt omdat het eigenlijk een moeras is geweest. Nu kun je er lekker op wandelen.

Hoe herken je het laagveenlandschap? Er zijn boerderijen, langgerekte kavels, koeien en veel plassen. Ontdek zelf nog meer kenmerken!

Duizenden jaren geleden ontstond er in het moerassige Nederland veen. Hoogveen ligt boven het grondwaterniveau in de omgeving, laagveen ligt daaronder.

In hoogveengebieden werd vroeger veel turf gestoken. Dat betekende dat de veenlaag er in mooie blokken werd uitgehaald en te drogen werd gelegd. Als de blokken droog waren, had je turf. En turf kon je gebruiken als brandstof.

De hoogste heuvels van Nederland vind je in het Zuiden van Limburg. Hoe zijn deze ontstaan?

Midden in Nederland liggen hoge heuvels die lang geleden zijn ontstaan. Hoe ontstonden deze heuvels?

Zuid-Limburg staat bekend om de grotten. Eigenlijk zijn het geen echte grotten, maar door mensen gemaakte gangen om kalksteen te winnen. Er zijn wel 22.000 gangen en samen hebben die een lengte van 240 kilometer. Waar is al dat kalksteen gebleven?

Kalksteen werd vroeger in blokken gebruikt om er gebouwen van te maken. Dat gebeurt tegenwoordig bijna niet meer. Nu wordt de kalksteenlaag opgeblazen om er kalksteenpoeder van te maken. In de clip zie je waar dit poeder voor gebruikt wordt.

In Zuid-Limburg vinden we hellingen. Soms zelfs hele steile. Dit is niet handig voor de landbouw, maar toch zijn er veel akkers. Dat komt door de grondsoort loss. Deze is alleen daar te vinden.

In Limburg bestaat de ondergrond voor een groot gedeelte uit mergel. Waaruit bestaat mergel?

Ongeveer 70 miljoen jaar geleden lag het grootste deel van wat nu Nederland is, op de bodem van een binnenzee, de Krijtzee. Alle schelpen uit die zee zijn op de bodem terechtgekomen en vormden een laag kalksteen. Deze kalksteen komt bijna overal in Nederland voor, maar alleen in Zuid-Limburg zit deze niet zo diep onder de grond en is dus gemakkelijk te winnen.

(Advertentie)
(Advertentie)

Fossielen

Chocola wordt gemaakt van de cacaoboon. In de fabriek worden de bonen verhit en samen met andere ingrediënten verwerkt enorme chocoladeblokken.

Lekker, een banaan. Maar denk je er wel eens over na waar die banaan vandaan komt? En of de bananenboer misschien wel krom moet liggen om zijn brood te verdienen?

Heel veel producten die in onze supermarkt te koop zijn komen oorspronkelijk uit Mexico. Voorbeelden hiervan zijn cacao, tequila en tomaten. Wil je weten wat er nog meer allemaal uit Mexico komt? Kijk dan deze clip.

Auto's werden vroeger door ménsen in elkaar gesleuteld. Nu zijn het robots die het meeste werk doen. Wil je eens zien hoe dat gaat? Kijk dan naar deze clip.

De auto van je vader uit Japan, de benzine waar die auto op rijdt, je nieuwe spelcomputer. Alle spullen die uit het buitenland komen moeten hier eerst natuurlijk gebracht worden. Soms worden spullen gevlogen of met de auto vervoerd. Maar het gaat ook heel vaak met een groot schip. Op de haven van Rotterdam weten ze daar wel raad mee...

Wist je dat de eerste fiets geen stuur had en ook geen pedalen? Tegenwoordig zitten de fietsen supersonisch in elkaar. We nemen een kijkje in een fietsfabriek en zien hoe ze gemaakt worden.

Tegenwoordig kunnen we bijna niet meer zonder auto. We gebruiken hem overal voor. Om op vakantie te gaan, te verhuizen, naar ons werk of school te rijden... Een auto kan rijden door de motor die erin zit. Maar hoe werkt zo'n motor precies? Dat zie je in deze clip.

 

De Noordse stormvogel komt in het hele Noordzeegebied voor. Deze vogel ziet alles wat op het water drijft voor eten aan. Daardoor krijgt hij een hoop zwerfvuil binnen. Jan Andries van Franeker onderzoekt hoeveel zwerfvuil dode stormvogels in hun maag hebben. Zo weten we waar de Noordzee het viest is.

In de supermarkt kun je inmiddels tientallen producten kopen met het fairtrade keurmerk. Dolores gaat naar het eiland Sri Lanka om te kijken wat dat keurmerk precies inhoudt.

Waar is de stof van je spijkerbroek van gemaakt, en kun je dat ook zelf maken? En hoe maak je hem blauw, en dan ook nog met slechte verf, want de broek moet er natuurlijk wel verwassen uitzien.

Je klokhuis hoort in de GFT-bak, flessen breng je naar de supermarkt en kapotte apparaten lever je in bij de milieustraat. Afval scheiden is goed voor het milieu!

Er wordt compost van gemaakt. Kijk maar naar het filmpje.

Heel handig zo’n ondergrondse afvalcontainer, want je kunt je vuilniszak gemakkelijk kwijt. Maar waar komt de vuilniszak terecht en hoe werkt zo’n afvalcontainer?

Restafval kan niet meer verder worden gescheiden. Maar wat gebeurt er met dat afval?

Het groente-, fruit- en tuinafval uit de groenbak wordt in de compostfabriek verwerkt tot nieuwe tuinaarde.

Compost is erg goed voor bomen en planten. Ze gaan er goed van groeien! Zo kun je het zelf maken.

Heb jij ook zo'n hekel aan afval op straat? Deze clip laat zien wat je er aan kunt doen. Kinderen in Amsterdam hebben van het afval juist een kunstwerk gemaakt. Een idee voor jou?

Glas gooi je in de glasbak. Maar wat gebeurt er met al dat glas? Dat gaat naar de fabriek. Kijk maar naar het filmpje.

Batterijen moeten hergebruikt worden, dat vinden ze zelf ook. Kijk maar naar dit filmpje.

Water halen we uit de natuur. Het is zo gewoon dat je er bijna nooit bij stil staat. Maar weet je dat er heel veel met het water gebeurt voordat we het kunnen drinken?

Waar gaat al dat vieze water naar toe? En hoe belandt het uiteindelijk weer in onze rivieren en meren? Via het riool!

Creatief met plastic zakjes, autobanden en afval. Er wordt bijna niets weg gegooid in Mali. De mensen hebben geen geld om veel nieuwe spullen te kopen. Wil je ook zien hoe er van een autoband een paar slippers wordt gemaakt? Bekijk dan deze clip.

Kwelders ontstaan uit zeeklei. Het zijn de gebieden waar telkens een laag zeeklei bovenop komt. Na een tijd gaan op deze grond plantjes groeien en na nog langere tijd is het een weiland geworden.

Op de bodem van de zee wonen allerlei zeediertjes. Als het eb is kun je goed zien wat daar allemaal leeft!

In Nederland is veel aardgas te vinden; op land en in de zee. We hebben boorplatforms en boortorens nodig om het kostbare gas uit de bodem te halen. Geen gemakkelijke klus, maar goed voor de economie van Nederland.

Aardgas is ongeveer 300 miljoen jaar geleden al ontstaan. Omdat de werelddelen toen nog met elkaar verbonden waren, lag het Nederland van nu dichter bij de evenaar dan tegenwoordig. Er groeiden dan ook tropische planten. Toen die planten doodgingen, bleven ze op de grond liggen en veranderden langzaam in steenkool. Hierbij kwam gas vrij.

Ganzen uit het hoge noorden, zoals Scandinavië en Siberië, komen in de winter naar Nederland. Ze vliegen duizenden kilometers om hier gras te komen eten.

In de duinen broeden de meeuwen op hun eieren. Meeuwen eten graag vis en mosseltjes uit de zee. Ze hebben hun restaurant altijd vlakbij dus. En die harde stukjes mossel, die braken ze gewoon weer uit.

Welke vogel bouwt waar? Nesten in de boom, nesten op de grond en nesten op het water!

Lucht is nodig om te kunnen vliegen. Hoe werkt dat precies? Mylene legt het uit.

9.1 Het grootste vliegtuig van de wereld

Er landen en vertrekken elke dag ontzettend veel vliegtuigen op luchthaven Schiphol. Maar er is maar één vliegtuig dat echt het grootste is.

Zie je ze wel eens vliegen? Die kleine vliegtuigjes waarin iemand gewoon voor zijn plezier wat aan het vliegen is? In deze clip zie je hoe zo'n vliegtuigje gemaakt wordt.

Jaarlijks komen en gaan miljoenen reizigers vanaf luchthaven Schiphol. Bart mag het platform op in een busje en ziet hoe een vliegtuig parkeert en volgt zijn koffer van de check-in naar het vliegtuig.

De Uiver is een van de eerste passagiersvliegtuigen van de KLM uit 1934. Het is het enige oude vliegtuig in zijn soort dat nog kan vliegen!

Als je op vakantie gaat buiten Europa, heb je een paspoort nodig. Bij de paspoortcontrole op het vliegveld kijken ze of je paspoort in orde is. Maar wat controleren ze dan precies?

Op Schiphol is veiligheid erg belangrijk. De marechaussee houdt dagelijks de boel in de gaten. Zij maken onder andere gebruik van speurhonden. Maar hoe herkent een hond nu of er bijvoorbeeld explosieven in een tas zitten?